Chóng mặt khó thở có đáng lo ngại? Hay chóng mặt khó thở có thể là biểu hiện cảnh bảo của những bệnh lý nào? Chóng mặt khó thở là bệnh gì? Nên phòng ngừa và chữa trị ra sao?
Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Trung tâm Thông tin Y khoa, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM.
Nếu gặp phải tình trạng bị chóng mặt khó thở kéo dài kèm theo các triệu chứng bất thường khác, người bệnh nên đến cơ sở y tế thăm khám sớm. Bác sĩ có thể giúp bạn xác định nguyên nhân gây triệu chứng chóng mặt khó thở, từ đó đề ra phác đồ chữa trị phù hợp.
Chóng mặt khó thở là bệnh gì?
Chóng mặt khó thở là tình trạng một người cảm thấy đầu óc choáng váng, mọi thứ xung quanh nhưng đang quay cuồng và kèm theo khó thở, thở nông. Triệu chứng này có thể liên quan đến một hay nhiều bất thường nào đó ở hệ thần kinh, hô hấp, tim mạch… Người bệnh cần cẩn thận nếu gặp triệu chứng chóng mặt khó thở bất thường, đặc biệt là khi bản thân đang không làm việc hay hoạt động quá sức. Vì khi đó, không loại trừ nguy cơ tình trạng chóng mặt khó thở mà bạn đang gặp phải là biểu hiện của bệnh lý nguy hiểm.
Nguyên nhân gây chóng mặt khó thở
Nguyên nhân hay yếu tố nguy cơ gây ra chứng chóng mặt khó thở rất đa dạng, điển hình gồm có:
1. Các bệnh lý thần kinh
Người bị đau đầu, mất ngủ, thiếu máu lên não có thể cảm thấy bị chóng mặt và đôi khi kèm theo khó thở trong các trường hợp nhất định. Đau đầu, mất ngủ càng kéo dài thì tình trạng suy nhược, mệt mỏi, chóng mặt càng nghiêm trọng.
2. Rối loạn thần kinh thực vật
Chứng rối loạn thần kinh thực vật khiến người bệnh thường cảm thấy mệt mỏi, đau đầu, chóng mặt khó thở, lo lắng, đánh trống ngực…
3. Phản ứng dị ứng nghiêm trọng
Sốc phản vệ là phản ứng dị ứng diễn ra đột ngột và nghiêm trọng. Khi phát hiện chất gây dị ứng, cơ thể sẽ tạo ra histamin – một hợp chất gây viêm. Phản ứng này có thể khiến đường thở bị sưng, thu hẹp, gây ra tình trạng khó thở. Khi bị sốc phản vệ, người bệnh cũng có thể gặp tình trạng chóng mặt, thở khò khè…
4. Vấn đề tâm lý
Hốt hoảng, căng thẳng, lo sợ có thể khiến một người cảm thấy bồn chồn, chóng mặt, tim đập nhanh, khó thở… Nếu tình trạng này được cải thiện khi bạn thư giãn, nghỉ ngơi, vui vẻ thì không đáng lo ngại. Ngược lại, bạn cần đến gặp bác sĩ thăm khám khi triệu chứng chóng mặt khó thở vẫn không thuyên giảm dù đã dành thời gian nghỉ ngơi.
5. Vận động mạnh hoặc quá sức
Làm việc, vận động hay tập luyện quá sức khiến cơ thể mất đi nhiều năng lượng, phải thở bằng miệng nhiều. Lúc này, lượng khí hít vào bị khô và hạn chế hơn nên có thể gây ra tình trạng khó thở. Đặc biệt là khi bạn bỗng dưng dừng các hoạt động mạnh, quá sức một cách đột ngột thì sẽ dễ cảm thấy chóng mặt khó thở, hạ huyết áp, buồn nôn…
6. Bệnh tim mạch
Một số căn bệnh về tim thường dẫn đến các triệu chứng như tim đập nhanh, hạ huyết áp… làm máu và oxy cung cấp cho não không đủ. Điều này dễ khiến người bệnh bị chóng mặt khó thở, hoa mắt… Một số bệnh lý tác động đến tim có thể gây chóng mặt khó thở điển hình như đau tim, suy tim, rối loạn nhịp tim… (1)
7. Tăng huyết áp
Chứng tăng huyết áp thường khiến người bệnh gặp phải các triệu chứng như chóng mặt khó thở, đau đầu, đánh trống ngực, mặt đỏ bừng… Tình trạng này thường xuất hiện khi người bệnh vận động mạnh, leo cầu thang…
8. Bệnh đường hô hấp
Các căn bệnh ở đường hô hấp như viêm phổi, viêm phế quản mạn… khiến lượng oxy cung cấp cho cơ thể bị thiếu hụt, làm quá trình hô hấp gặp khó khăn dẫn đến tình trạng chóng mặt khó thở. Ngoài ra, vẫn còn những bệnh lý, vấn đề sức khỏe khác ảnh hưởng đến phổi, có thể khiến bạn bị chóng mặt khó thở, điển hình là nhiễm bệnh Covid-19, hen suyễn, phổi tắc nghẽn mạn tính, thuyên tắc phổi…
9. Thai kỳ
Mẹ bầu nếu bị thiếu sắt sẽ gặp tình trạng thiếu oxy lên não, đối mặt với các triệu chứng như khó thở, mệt mỏi, da xanh… Các vấn đề này sẽ được cải thiện dần dần khi thai phụ áp dụng chế độ ăn uống đầy đủ dưỡng chất, bổ sung sắt một cách khoa học.
Cách xử lý khi gặp hiện tượng khó thở chóng mặt
Dưới đây là một số cách xử lý khi gặp tình trạng chóng mặt khó thở, cụ thể gồm có:
1. Theo dõi để nhận ra tình huống cần gặp bác sĩ
Người bệnh cần theo dõi tình trạng chóng mặt khó thở để có thể kịp thời xử lý. Nếu chỉ bị chóng mặt ở mức hơi choáng, gặp chứng khó thở nhẹ, tần suất lặp lại thấp thì có thể áp dụng các phương pháp xử lý đơn giản như thả lỏng cơ thể, nghỉ ngơi, bổ sung đầy đủ chất dinh dưỡng. Tình trạng chóng mặt khó thở này có thể chỉ là do yếu tố khách quan tác động và bạn sẽ dần cảm thấy khá hơn sau khi thực hiện các cách xử lý kể trên.
Trong trường hợp chứng chóng mặt khó thở lặp lại với tần suất cao, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe thì bạn không được tự ý dùng thuốc điều trị tại nhà mà hãy nhanh chóng đến cơ sở y tế thăm khám. Bác sĩ chuyên khoa sẽ giúp bạn tìm ra nguyên nhân và đề xuất phác đồ chữa trị hữu hiệu.
2. Biện pháp hỗ trợ làm giảm tình trạng chóng mặt khó thở mức độ nhẹ
Bạn có thể áp dụng một số biện pháp góp phần làm giảm tình trạng chóng mặt khó thở ở mức độ nhẹ, ví dụ như:
Thả lỏng cơ thể
Khi gặp chứng chóng mặt khó thở, bạn nên dừng thực hiện các công việc đang làm, thả lỏng cơ thể, để cho mắt nghỉ ngơi, ngồi thẳng hoặc áp dụng tư thế nửa nằm nửa ngồi để giúp bản thân cảm thấy dễ chịu hơn.
Cung cấp năng lượng
Bạn hãy uống nhiều nước lọc để cải thiện hoạt động của não bộ, góp phần điều hòa nhiệt độ cho cơ thể, giúp quá trình vận chuyển chất dinh dưỡng và oxy đến tế bào diễn ra dễ dàng hơn. Bên cạnh đó, người bệnh cũng có thể uống nước đường để cung cấp nhiệt, giúp cơ thể phục hồi sức lực, làm giảm nhẹ triệu chứng chóng mặt khó thở. Mật ong, trà gừng cũng là những loại thức uống hữu ích, giúp tăng cường lưu lượng máu trong não, cung cấp thêm năng lượng cho cơ thể.
Thực hiện bài tập massage
Một vài bài tập massage thái dương, mắt, đầu có thể giúp người bệnh thư giãn, góp phần làm giảm chứng chóng mặt khó thở. Bạn có thể tham khảo các bài tập massage vùng đầu, cổ, ngực từ các đơn vị hay chuyên gia phục hồi chức năng, đông y. Massage kết hợp nghỉ ngơi, thư giãn, ăn uống đầy đủ sẽ giúp cải thiện đáng kể tình trạng hay chóng mặt khó thở.
Cách điều trị chóng mặt khó thở
Nhìn chung, để chữa trị tình trạng chóng mặt khó thở, người bệnh cần đi khám và điều trị tác nhân bệnh lý gây ra triệu chứng này theo chỉ định của bác sĩ. Theo đó, tùy nguyên nhân, có thể bác sĩ sẽ áp dụng:
1. Điều trị các bệnh lý thần kinh liên quan
Nếu bạn bị chóng mặt khó thở do các bệnh lý thần kinh như đau đầu, đau nửa đầu, mất ngủ, thiếu ngủ, thiếu máu não, thậm chí đột quỵ thì bác sĩ sẽ áp dụng các biện pháp liên quan để chẩn đoán và điều trị đúng bệnh lý nguyên nhân. Từ đó, kiểm soát triệu chứng chóng mặt khó thở sẽ hiệu quả hơn.
2. Điều trị các vấn đề hô hấp, phổi
- Hen suyễn: Người bệnh hen suyễn có thể bị chóng mặt khó thở, tức ngực… Bác sĩ có thể chỉ định cho người bệnh dùng các loại thuốc giúp kiểm soát triệu chứng, ví dụ như thuốc hít chứa corticosteroid/chất chủ vận beta, thuốc sinh học… Bác sĩ cũng có thể kê toa một/nhiều loại thuốc giảm đau ngắn hạn trong cơn hen như thuốc chủ vận beta tác dụng nhanh, thuốc kháng cholinergic tác dụng nhanh giúp mở đường thở… (2)
- Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính: Người mắc bệnh lý này có nồng độ oxy trong máu thấp, có thể gặp chứng chóng mặt khó thở, đau đầu. Các cách chữa trị giúp làm chậm sự tiến triển của bệnh và góp phần cải thiện triệu chứng bao gồm bỏ hút thuốc, phẫu thuật để loại bỏ mô phổi tổn thương, dùng liệu pháp oxy…
- Thuyên tắc phổi: Thuyên tắc phổi có thể khiến người bệnh bị chóng mặt, khó thở đột ngột, đau ngực. Những phương pháp chữa trị có thể được áp dụng bao gồm dùng thuốc làm tan huyết khối, làm loãng máu, phẫu thuật loại bỏ cục máu đông từ động mạch phổi…
- Covid-19: Covid-19 có thể gây ra tình trạng khó thở, chóng mặt. Người bệnh cần uống đủ nước, nghỉ ngơi nhiều. Người gặp triệu chứng hô hấp nặng có thể cần được chữa trị bằng oxy bổ sung hoặc thở máy. Một số loại thuốc có thể được sử dụng để góp phần cải thiện triệu chứng, giúp người bệnh sớm phục hồi.
3. Điều trị các tình trạng ảnh hưởng đến tim
- Đau tim: Cơn đau tim có thể khiến người bệnh bị khó thở, hụt hơi, đột ngột mệt mỏi… Bác sĩ có thể áp dụng một số phương pháp chữa trị để phục hồi lưu lượng máu, góp phần làm giảm tổn thương ở tim, ví dụ như dùng thuốc tan huyết khối, aspirin, thuốc chẹn beta…
- Suy tim: Suy tim có thể khiến người bệnh bị chóng mặt khó thở khi tim cung cấp không đủ máu giàu oxy cho não. Một số loại thuốc điều trị suy tim điển hình gồm có thuốc huyết áp, thuốc lợi tiểu, digoxin… Người bệnh cũng được khuyến khích tăng cường bổ sung rau, trái cây, bỏ hút thuốc, hoạt động thể chất nhiều hơn…
- Rối loạn nhịp tim: Người mắc bệnh rối loạn nhịp tim có thể bị chóng mặt khó thở, mệt mỏi đột ngột… Để chữa trị, bác sĩ có thể cho người bệnh dùng thuốc chống loạn nhịp tim, sử dụng máy tạo nhịp tim…
4. Điều trị các vấn đề tâm lý
- Stress: Để cải thiện tình trạng chóng mặt khó thở do stress, bạn hãy quản lý các nguồn gây căng thẳng bằng cách dành nhiều thời gian hơn cho những hoạt động thú vị, vui vẻ, tập thiền, luyện tập thể thao, ngủ đủ giấc, nhận hỗ trợ từ bác sĩ tâm lý…
- Rối loạn hoảng sợ: Có nhiều lựa chọn để chữa trị chứng rối loạn hoảng sợ, ví dụ như tiếp nhận tâm lý trị liệu, dùng thuốc chống trầm cảm, lo âu…
Cách phòng tránh triệu chứng chóng mặt khó thở
Bạn có thể áp dụng các cách dưới đây để chủ động phòng tránh triệu chứng chóng mặt khó thở:
- Kiểm soát tốt các bệnh lý liên quan bằng cách chủ động thăm khám và điều trị kịp thời, khám sức khỏe định kỳ.
- Áp dụng một chế độ sinh hoạt, làm việc, nghỉ ngơi khoa học, hợp lý. Khi làm việc, bạn nên sắp xếp thời gian nghỉ giải lao giữa giờ, tránh để bản thân bị quá tải.
- Không thức khuya, ngủ tối thiểu 7 – 8 tiếng/ngày và dành ra khoảng 30 phút để ngủ trưa.
- Thường xuyên tập thể dục khoảng 30 phút/ngày để tăng cường sức đề kháng cho cơ thể, nâng cao sức khỏe.
- Bạn có thể tập yoga, thiền để góp phần điều hòa và cân bằng lại hoạt động của hệ thần kinh thực vật.
- Bổ sung đầy đủ dưỡng chất như vitamin, lipid, protein, chất đường bột… thông qua khẩu phần ăn. Bên cạnh đó, bạn hãy ăn uống đúng giờ, không vận động mạnh và nên nghỉ ngơi hợp lý sau khi dùng bữa.
- Hạn chế dùng các chất kích thích như cà phê, thuốc lá, rượu bia… hoặc những món ăn chứa nhiều chất béo, dầu mỡ, dễ gây dị ứng…, nhất là khi đang bị chóng mặt khó thở.
Khi nào cần gặp bác sĩ?
Người bệnh cần đến gặp bác sĩ thăm khám nếu cảm thấy chóng mặt khó thở một cách đột ngột, bất thường hoặc kéo dài. Người bệnh cũng cần được chăm sóc y tế ngay lập tức khi gặp các triệu chứng kể trên kèm theo những tình trạng dưới đây:
- Hay bị đau đầu, mất ngủ, khó ngủ kéo dài.
- Có tiền sử mắc bệnh tim hoặc bị đau tim.
- Mất đi trạng thái tỉnh táo.
- Gặp những triệu chứng khác, ví dụ như tê hoặc đau ngực.
Người bệnh gặp tình trạng căng thẳng mức độ cao có thể cần nhận sự hỗ trợ của bác sĩ/chuyên gia sức khỏe tâm thần. Căng thẳng mạn tính có thể góp phần dẫn đến những biến chứng lâu dài như trầm cảm, bệnh tim mạch…
Để đặt lịch thăm khám, điều trị bệnh tại Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Quý khách vui lòng liên hệ:
Người bệnh không nên chủ quan trước triệu chứng chóng mặt khó thở. Đặc biệt là khi bạn hay chóng mặt khó thở với mức độ thường xuyên, nghiêm trọng, không thuyên giảm dù đã chữa trị tại nhà và nghỉ ngơi đầy đủ. Tốt hơn hết, người bệnh nên đến cơ sở y tế uy tín thăm khám sớm.
