Ù tai kéo dài là triệu chứng thường gặp của hệ thống thính giác. Không chỉ gây ảnh hưởng tiêu cực đến cảm xúc, giảm chất lượng cuộc sống, làm đảo lộn các hoạt động xã hội và sinh hoạt hàng ngày, chứng ù tai kéo dài có thể là dấu hiệu của một số bệnh lý nguy hiểm về tai mũi họng và toàn thân.
Ù tai kéo dài là gì?
Chứng ù tai được coi là tình trạng nghe thấy những âm thanh không đến từ dao động sóng âm bên ngoài mà đến từ các bất thường trong hệ thống tai mũi họng hoặc cấu trúc lân cận. Mọi người đều có thể phải trải qua một hoặc vài lần ù tai không rõ nguyên nhân. Tuy nhiên, với chứng ù tai kéo dài, người bệnh phải chịu đựng ù tai nhiều ngày, thậm chí trở thành mạn tính (trên 6 tháng).
Nguyên nhân ù tai kéo dài
Bản thân ù tai không phải là một bệnh mà là triệu chứng của nhiều bệnh lý trước đó. Bất kỳ tổn thương nào trong đường truyền thính giác đều có thể gây ra ù tai kéo dài. Các nguyên nhân ù tai bao gồm:
- Mất thính lực do tổn thương âm thanh, thoái hóa tế bào lông thính giác theo tuổi tác, xơ cứng liên quan đến chuỗi xương thính giác, bệnh lý nhiễm trùng tai, viêm tai giữa, ráy tai tắc nghẽn, điếc đột ngột, bệnh Meniere và các nguyên nhân gây mất thính lực khác. (1)
- Nguyên nhân thần kinh bao gồm chấn thương vùng đầu, chấn thương sọ não, bệnh đa xơ cứng, u dây thần kinh thính giác (thường gặp là u bao thần kinh tiền đình) và các khối u góc cầu tiểu não khác.
- Liên quan đến các bệnh lý truyền nhiễm như viêm tai giữa do di chứng của bệnh Lyme, viêm màng não, giang mai và các quá trình viêm hoặc nhiễm trùng khác ảnh hưởng đến thính giác.
- Tác dụng phụ của một số loại thuốc dùng trong quá trình điều trị bệnh, chẳng hạn như salicylat, thuốc chống viêm không steroid, kháng sinh aminoglycoside, thuốc lợi tiểu quai và các thuốc dùng trong hóa trị liệu (ví dụ, platin và vincristine).
- Các bệnh liên quan đến xương hàm như rối loạn chức năng khớp thái dương hàm và các rối loạn nha khoa khác.
- Bệnh lý tim mạch, tăng huyết áp, xơ vữa mạch máu, tiểu đường, lupus là những tình trạng sức khỏe có thể khiến người bệnh ù tai kéo dài.
- Thay đổi áp suất: Chênh lệch áp suất không khí khi đi máy bay, lặn biển sâu có thể khiến chứng ù tai xuất hiện.
- Lối sống, nghề nghiệp cũng có thể gây ra hoặc làm tăng nặng triệu chứng ù tai, đặc biệt là người thường xuyên sử dụng thuốc lá, caffeine, người có công việc phải tiếp xúc thường xuyên với tiếng ồn, tiếng nổ.
Ngoài ra, trong nhiều trường hợp xuất hiện triệu chứng ù tai kéo dài nhưng không xác định được nguyên nhân thực thể, đôi khi người bệnh phải học cách làm quen hoặc chung sống với chứng ù tai suốt đời.
Triệu chứng ù tai kéo dài
Triệu chứng ù tai điển hình với sự xuất hiện của âm thanh mơ hồ bên trong tai, có thể có hoặc không đi kèm tình trạng mất thính lực. Ngoài ra còn có một số triệu chứng liên quan tới bệnh lý khác như đau đầu, chóng mặt, mất thăng bằng.
Chứng ù tai khởi phát đột ngột có thể liên quan đến nhiễm virus, chấn thương đầu hoặc các tình trạng bệnh lý và chấn thương tiềm ẩn khác. Ù tai dạng này thường xuất hiện đồng thời với nguyên nhân thực thể và biến mất hoặc khỏi dần sau đó, chẳng hạn do tăng huyết áp, ù tai sau một va chạm hoặc gặp phải một chấn động lớn về âm thanh (tiếng loa lớn, tiếng nổ…).
Tuy nhiên với trường hợp ù tai kéo dài, triệu chứng ù tai có thể tái đi tái lại thường xuyên hoặc dai dẳng qua nhiều tuần, nhiều tháng hoặc nhiều năm.
Các triệu chứng liên quan đến ù tai kéo dài còn bao gồm cảm xúc khó chịu chủ quan như khó tập trung, mất ngủ và giảm khả năng phân biệt giọng nói. Hầu hết bệnh nhân bị ù tai nặng đều khó ngủ do lo âu, điều này cũng khiến việc quay lại giấc ngủ trở nên khó khăn sau khi giật mình giữa đêm.
Chẩn đoán ù tai kéo dài
Điều khó khăn trong việc xác định hiện tượng ù tai kéo dài là tình trạng này thường mang tính chủ quan, chỉ người bệnh mới cảm nhận được, trừ trường hợp ù tai khách quan (bác sĩ có thể nghe được tiếng mạch qua thăm khám).
Ngoài thăm khám lâm sàng thông qua tìm hiểu bệnh sử, xem xét tính chất ù tai, các triệu chứng kèm theo, bác sĩ cũng có thể áp dụng một số phương pháp cận lâm sàng như:
- Kiểm tra tai mũi họng bằng nội soi tai mũi họng, đánh giá thính lực hoàn chỉnh (đo thính lực âm thanh và lời nói, đo nhĩ lượng) và đánh giá chứng ù tai kéo dài.
- Đo điện thính giác thân não (ABR) cũng được khuyến cáo để loại trừ các tổn thương sau ốc tai chẳng hạn như u bao sợi thần kinh tiền đình hiếm gặp (ù tai hầu như luôn là một trong những triệu chứng đầu tiên của bệnh lý này).
- Đánh giá chức năng của các tế bào lông ngoài của tai trong thông qua đo âm ốc tai (OAE).
- Khám cơ bản cơ quan tiền đình để phát hiện rung giật nhãn cầu tự phát hoặc do kích thích và khám cơ quan nhai và cột sống cổ.
Các chẩn đoán bổ sung riêng biệt dựa trên bệnh sử và kết quả đánh giá ban đầu.
Bị ù tai kéo dài báo hiệu bệnh gì?
Chứng ù tai kéo dài thường là kết quả của các bệnh lý tai giữa và tai trong hoặc bất thường liên quan đến thần kinh như u thần kinh, u não, viêm não. Đồng thời ù tai còn có thể là triệu chứng đi kèm của các vấn đề sức khỏe như bệnh tim mạch, tiểu đường, rối loạn tâm thần, thấp khớp, bệnh thận và tuyến giáp.
Khoảng 47% bệnh nhân ù tai có tiền sử bệnh lý tăng huyết áp, 34% báo cáo tăng cholesterol máu, 22% bệnh nhân mắc bệnh thấp khớp và 16% mắc bệnh tiểu đường. Ngoài ra, trong quá trình điều trị, chứng ù tai cũng có thể phát sinh do tác dụng phụ của các loại thuốc gây độc cho tai, chẳng hạn như thuốc lợi tiểu, thuốc giảm đau, thuốc kháng sinh, thuốc chống viêm, corticosteroid và thuốc ức chế miễn dịch.
Bệnh ù tai kéo dài có nguy hiểm không?
Những nguyên nhân ù tai kéo dài như bệnh tim mạch, bệnh tiểu đường… có thể trở thành vấn đề nghiêm trọng với người bệnh nếu không được điều trị và kiểm soát đúng. Người bị ù tai kéo dài sau va đập mạnh vùng đầu có thể là kết quả của chấn thương sọ não, thần kinh, nếu không kịp thời can thiệp có nhiều nguy cơ ảnh hưởng đến tính mạng. Chứng ù tai thoáng qua không rõ nguyên nhân hoặc do tác động mạnh từ nguồn âm thanh lớn có thể tự khỏi, tuy nhiên người mắc không nên chủ quan nếu ù tai kéo dài trên một tuần.
Điều trị ù tai lâu ngày
Sau khi đánh giá thính lực toàn diện cùng các nguyên nhân thực thể, bác sĩ sẽ có phương án điều trị phù hợp, cá nhân hóa cho từng bệnh nhân. Điều trị và kiểm soát bệnh lý nền gây nên ù tai kéo dài là ưu tiên hàng đầu nhằm tránh biến chứng nguy hiểm cho người bệnh.
Các phương pháp điều trị ù tai có thể được áp dụng bao gồm:
- Hướng dẫn theo dõi và chăm sóc tại nhà, tập trung vào cải thiện tâm lý và chất lượng sống
- Điều trị nội khoa: Các loại thuốc kháng sinh, kháng viêm, thuốc an thần, thuốc tăng tuần hoàn máu não… được bác sĩ kê đơn tùy theo tình trạng cụ thể.
- Biện pháp ngoại khoa có thể được áp dụng nhằm loại bỏ các tổn thương hoặc khối u bên trong tai gây ù tai kéo dài.
- Người bệnh ù tai mạn tính không rõ nguyên nhân, ù tai do thoái hóa chức năng thính giác theo tuổi tác có thể được cải thiện bằng máy trợ thính.
Phòng ngừa chứng ù tai kéo dài
Điều quan trọng nhất để phòng ngừa ù tai lâu ngày là quan tâm đến việc cải thiện lối sống và tránh nguy cơ mắc các bệnh lý tai mũi họng. Đồng thời kiểm soát tốt bệnh lý mạn tính nếu có.
- Tránh xa các tác nhân có thể làm kích hoạt chứng ù tai như: Rượu bia, đồ uống có chứa caffeine (như cola, cà phê, trà và nước tăng lực), thực phẩm chứa nhiều muối.
- Không tự ý sử dụng Aspirin, các loại thuốc kháng sinh, thuốc kê đơn khi không có chỉ định của bác sĩ.
- Thuốc lá vừa có thể làm tổn thương các tế bào lông thính giác vừa là chất kích thích khiến bệnh ù tai kéo dài trầm trọng hơn, vì vậy tốt nhất nên hạn chế hoặc từ bỏ hoàn toàn thuốc lá để tránh ù tai cùng các vấn đề sức khỏe khác.
- Rèn luyện thói quen tốt cho thể chất: tập thể dục, yoga, chạy bộ…
- Thư giãn tinh thần: Nghe các âm thanh êm dịu, thư giãn với tiếng ồn trắng, nhạc nhẹ.
- Ngủ đủ giấc, tránh sử dụng đồ uống, thực phẩm có chất kích thích vào ban đêm. Mất ngủ mạn tính có thể là nguyên nhân ù tai kéo dài và làm nặng thêm tình trạng này.
- Luôn sử dụng công cụ bảo vệ tai khi lao động trong môi trường ồn, dùng nút bịt tai khi bơi lặn hoặc trên máy bay.
- Khám sức khỏe tổng quát định kỳ. Người đang có bệnh lý mạn tính cần tuân thủ lịch tái khám và hướng dẫn theo dõi, kiểm soát bệnh của bác sĩ.
Câu hỏi hay gặp về hiện tượng ù tai nhiều ngày
1. Các loại âm thanh gây chứng ù tai?
Chấn thương âm thanh được coi là một trong những nguyên nhân phổ biến gây ra hiện tượng ù tai kéo dài. Phần đông mọi người đều từng trải qua cảm giác ù tai sau khi tai tiếp nhận một âm lượng lớn. Các âm thanh dẫn đến ù tai thường gặp là: Tiếng nổ, tiếng súng, tiếng rít của loa hoặc micro, tiếng ồn kéo dài từ công trường xây dựng, nhà máy, khu dân cư… Mức âm thanh trên 85 dB (tương đương với tiếng máy cắt cỏ hoặc máy thổi lá) sẽ gây tổn thương tai khi tiếp xúc từ hơn 2 giờ, âm thanh từ 105 đến 110 dB có thể gây tổn thương tai trong 5 phút. (2)
Ngoài âm lượng, thời gian tiếp xúc với âm thanh là một yếu tố quan trọng góp phần gây tổn thương tai, do đó để tránh ù tai hãy nghỉ giải lao sau khi nghe nhạc trong một khoảng thời gian cố định và đảm bảo chỉ nghe ở mức độ vừa phải.
2. Tác hại của chứng ù tai kéo dài?
Người bị ù tai nhiều ngày có thể gặp phải các rối loạn về nhận thức và cảm xúc. Những vấn đề người bệnh ù tai có thể gặp gồm: mất tập trung, mất kiểm soát, rối loạn giao tiếp, căng thẳng, có xu hướng tránh né xã hội… Suy giảm hệ thống phản ứng sinh lý như: mất cân bằng cân cơ ở vùng cột sống cổ, căng cơ hàm và cơ nhai, nghiến răng, rối loạn chức năng sọ hàm, đau đầu, đau tai, buồn ngủ, rối loạn tiền đình….
3. Bị ù tai kéo dài bao lâu?
Ù tai ngắn hạn xảy ra ở đa số mọi người và thường tự khỏi vài phút sau đó. Chứng ù tai do dùng các loại thuốc gây độc cho tai cũng có thể biến mất sau khi ngưng sử dụng thuốc một thời gian. Tuy nhiên với người bệnh ù tai mạn tính, tình trạng ù tai kéo dài có thể từ 6 tháng trở lên và đôi khi mang tính vĩnh viễn. Ù tai mạn tính thường xuất hiện ở người cao tuổi và rất khó để chữa khỏi, các liệu pháp được áp dụng với những trường hợp này là huấn luyện não bộ bỏ qua cảm giác khó chịu do chứng ù tai gây ra, xoa dịu bằng liệu pháp âm thanh, điều chỉnh suy nghĩ theo hướng tích cực.
4. Ù tai kéo dài sau khi đi máy bay có sao không?
Ù tai kéo dài sau khi đi máy bay có liên quan đến tổn thương khí áp. Sự chênh lệch áp suất không khí khi máy bay lên cao và hạ cánh gây ra các triệu chứng ù tai, đau tai, mất cân bằng, giảm thính lực, đôi khi là thủng màng nhĩ. Nếu tình trạng ù tai kéo dài sau khi đi máy bay, người bệnh nên đến gặp bác sĩ tai mũi họng để được điều trị sớm, tránh tổn thương kéo dài gây ra các biến chứng nghiêm trọng hơn.
5. Khi nào cần gặp bác sĩ?
Trong hầu hết các trường hợp nếu ù tai kéo dài lâu ngày (5-7 ngày trở lên) người bệnh nên đến cơ sở y tế có chuyên khoa Tai Mũi Họng để được bác sĩ thăm khám, chẩn đoán và điều trị. Nếu ù tai xảy ra sau các tình huống tai nạn, đi kèm với chảy máu tai, choáng váng, nôn ói, người bệnh cần cấp cứu ngay ở cơ sở y tế gần nhất, việc chủ quan, chậm trễ hoặc sơ cứu không đúng cách có thể khiến nạn nhân tử vong.
Để đặt lịch khám, tư vấn, điều trị ù tai kéo dài và các bệnh lý tai mũi họng tại Trung tâm Tai Mũi Họng, Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Quý khách có thể liên hệ theo thông tin:
Ù tai kéo dài có thể là triệu chứng của nhiều bệnh lý phức tạp. Nếu không được thăm khám và có phương hướng điều trị sớm, ù tai lâu ngày sẽ gây ra nhiều tác động xấu đến chất lượng sống người bệnh, đặc biệt là sức khỏe tinh thần. Mặc dù trong nhiều trường hợp, ù tai khó trị dứt điểm, tuy nhiên nếu xác định đúng nguyên nhân và tập trung điều trị, người bệnh vẫn có thể thoát khỏi tình trạng này. Do đó, khi xuất hiện triệu chứng ù tai kéo dài, người bệnh cần sớm đến cơ sở y tế có chuyên khoa Tai Mũi Họng uy tín, trang thiết bị hiện đại để được chẩn đoán và điều trị.
