Viêm xoang do nấm là tình trạng nhiễm trùng niêm mạc lót của xoang do tác nhân nấm gây ra. Viêm xoang do nấm xâm lấn không được điều trị có thể gây nhiều biến chứng nguy hiểm cho người bệnh như phá hủy niêm mạc mũi hoặc lan đến mắt và não dẫn đến mất mô, mù lòa và thậm chí tử vong. Các phương pháp điều trị viêm xoang do nấm thường được áp dụng là dùng thuốc chống nấm và phẫu thuật. Cùng Hoatk.com đi tìm hiểu chi tiết.
Phương pháp điều trị viêm xoang do nấm
Viêm xoang do nấm được chia thành hai loại chính gồm: không xâm lấn (NFS) và xâm lấn (IFS), mỗi loại có các phân nhóm khác nhau. Trong đó, viêm xoang do nấm không xâm lấn bao gồm: Viêm xoang dị ứng do nấm (AFRS), u nấm xoang, viêm xoang do nấm hoại sinh (SFS); còn viêm xoang do nấm xâm lấn được chia thành 3 loại phụ là: viêm xoang do nấm xâm lấn cấp tính (AFIRS), viêm xoang do nấm xâm lấn mạn tính (CIRS), viêm xoang do nấm xâm lấn u hạt (GIFS).
Việc điều trị viêm xoang do nấm được xem xét áp dụng dựa trên loại viêm xoang mà người bệnh mắc phải cũng như tình trạng và diễn biến của bệnh.
1. Điều trị bằng thuốc
- Thuốc điều trị theo triệu chứng:
Viêm xoang do nấm có thể gây ra nhiều triệu chứng cấp tính và mạn tính, trong trường hợp này, việc điều trị viêm xoang do nấm cần song song với việc điều trị các triệu chứng do tình trạng này gây ra. Đối với viêm xoang dị ứng do nấm, dùng corticosteroid đường uống được coi là có hiệu quả trong việc giảm áp lực mũi xoang và cải thiện các triệu chứng bằng cách ức chế tình trạng viêm, làm giảm mức IgE lưu thông.
Liệu pháp này thường được áp dụng sau phẫu thuật điều trị viêm xoang nấm dị ứng, khả năng chống viêm và điều hòa miễn dịch mạnh mẽ của corticosteroid có tác dụng kiểm soát bệnh tái phát. Tuy nhiên cần lưu ý rằng việc sử dụng corticosteroid kéo dài không được khuyến khích, đồng thời người bệnh phải tuân theo chỉ định cụ thể của bác sĩ chuyên khoa, không được tự ý sử dụng. (1)
- Thuốc chống nấm:
Thuốc chống nấm là liệu pháp nội khoa điều trị viêm xoang do nấm không xâm lấn bằng cách phòng ngừa hoặc ngăn sự phát triển và sinh sôi của nấm trong cơ thể. Thuốc chống nấm đường uống thường được sử dụng trong quá trình quản lý hậu phẫu. Amphotericin B có thể được lựa chọn trong điều trị viêm xoang do nấm xâm lấn vì nó có phạm vi bao phủ rộng đối với các loài Mucor và Aspergillus. Thuốc chống nấm nhóm azole cũng là một trong các lựa chọn để điều trị viêm xoang nấm, nhưng cần có sự quản lý đồng thời của chuyên gia về bệnh truyền nhiễm. (2)
2. Phẫu thuật
Phẫu thuật lấy sạch mô nấm là phương pháp điều trị được lựa chọn cho hầu hết các trường hợp viêm xoang do nấm. Đối với tình trạng u nấm không xâm lấn, liệu pháp chống nấm có thể không mang lại hiệu quả, do đó bệnh lý này thường được điều trị bằng phẫu thuật nội soi xoang chức năng. Các bệnh nhân viêm xoang dị ứng do nấm cũng thường được điều trị kết hợp nội khoa và phẫu thuật, nhằm làm sạch hoàn toàn nấm và mucin cũng như phục hồi các đường dẫn lưu xoang.
Ở những bệnh nhân viêm xoang do nấm xâm lấn, điều trị đa mô thức là phương pháp quan trọng ngăn biến chứng nặng cũng như tái phát. Phương pháp điều trị viêm xoang do nấm bao gồm 3 hướng chính: đảo ngược trạng thái tiền xử lý (tức là giảm bạch cầu trung tính, nhiễm toan ceton…); phẫu thuật lấy sạch mô nấm và liệu pháp chống nấm. Sự tham gia sớm của các chuyên khoa y tế (nội tiết – đái tháo đường, huyết học…) và phẫu thuật (tai mũi họng, hàm mặt, phẫu thuật thần kinh và nhãn khoa) cùng các chuyên gia lĩnh vực vi sinh vật là nền tảng giúp việc điều trị viêm xoang do nấm thành công.
Ngoài ra, phẫu thuật mở sọ có thể được tính đến nếu có biến chứng phát sinh trước và trong quá trình lấy sạch mô nấm, chẳng hạn như nhiễm trùng lan rộng đến xoang hang.
Bên cạnh đó, bác sĩ cũng có thể chỉ định phẫu thuật nội soi chức năng xoang nhằm quan sát bệnh lý và giải phẫu, sinh thiết các tổn thương, làm sạch và rửa xoang, khắc phục mọi vấn đề tiềm ẩn (rò, dị vật, cắt polyp…).
3. Điều trị hỗ trợ
Bên cạnh việc dùng thuốc điều trị viêm xoang theo chỉ định của bác sĩ, người bệnh có thể áp dụng các biện pháp hỗ trợ giúp mau khỏi bệnh, hạn chế bệnh tái phát.
3.1 Vệ sinh mũi
Để điều trị viêm xoang do nấm hoại sinh, người bệnh cần được làm sạch xoang bằng cách loại bỏ lớp chất nhầy trong xoang. Việc loại bỏ các chất này thường được bác sĩ thực hiện bằng cách sử dụng dung dịch nước muối để làm sạch lòng xoang.
3.2 Tăng cường miễn dịch
Một trong những yếu tố làm tăng nguy cơ viêm xoang do nấm là sự suy yếu của hệ miễn dịch. Bào tử nấm có nhiều trong khí quyển, trong điều kiện thông thường, nấm được hít vào tạo thành một phần của hệ vi khuẩn xoang mũi. Sau đó, những loại nấm này bị tiêu diệt bởi các chuỗi phản ứng miễn dịch khỏe mạnh.
Tuy nhiên, vì nhiều lý do như người bệnh sử dụng kháng sinh trong thời gian dài, sống trong môi trường thông gió kém, môi trường tối và ẩm ướt cũng như mắc các bệnh lý gây suy giảm miễn dịch, các con đường miễn dịch thường bị phá vỡ, khiến xoang dễ nhiễm trùng do nấm. Do đó, việc tăng cường miễn dịch là yếu tố quan trọng để phòng ngừa và giảm nhẹ tình trạng viêm xoang do nấm. Hiện nay, liệu pháp miễn dịch giúp tăng khả năng chịu đựng của cơ thể bằng cách tiếp xúc với kháng nguyên nấm cũng được nghiên cứu đưa vào điều trị viêm xoang do nấm, nhất là thể viêm xoang nấm dị ứng (AFS).
3.3 Chế độ dinh dưỡng
Ngoài các phương pháp chính điều trị viêm xoang do nấm như nội khoa và phẫu thuật, vai trò của chế độ dinh dưỡng cũng ngày càng được quan tâm. Bên cạnh xây dựng chế độ dinh dưỡng cân bằng trong bữa ăn, tùy vào tình trạng sức khỏe, thể chất của người bệnh, bác sĩ có thể cân nhắc chỉ định bổ sung dinh dưỡng qua đường uống như một biện pháp hỗ trợ cho quá trình điều trị và thúc đẩy tiến trình hồi phục.
Lưu ý khi chữa viêm xoang do nấm
Yếu tố quan trọng đầu tiên trong chữa viêm xoang do nấm là xác định đúng loại viêm xoang mà người bệnh mắc phải. Có sự khác nhau rất lớn về bản chất của viêm xoang do nấm không xâm lấn và viêm xoang do nấm xâm lấn. Trong khi viêm xoang do nấm thường không đe dọa đến tính mạng vì chúng không xâm lấn vào các mô ngoài xoang, hoặc đôi khi chỉ là một biểu hiện dị ứng thông thường, ở phía ngược lại viêm xoang do nấm xâm lấn tiềm ẩn nhiều nguy cơ đe dọa đến tính mạng người bệnh do chúng có khả năng lan sang các cơ quan quan trọng.
Một điểm quan trọng khác cần chú ý là sức khỏe miễn dịch của người bệnh. Tăng cường miễn dịch là một trong những biện pháp hỗ trợ trong chiến lược điều trị viêm xoang nấm. Đặc biệt ở các bệnh nhân ức chế miễn dịch, việc chẩn đoán sớm, điều trị nội khoa và phẫu thuật tích cực là rất quan trọng, bao gồm cả việc đảo ngược tình trạng suy giảm miễn dịch tiềm ẩn, giúp làm giảm tỷ lệ tử vong, tăng cơ hội sống cho người bệnh. (3)
Việc sử dụng corticosteroid để điều trị triệu chứng cũng cần được cân nhắc về liều lượng và thời gian sử dụng, nhằm tránh lạm dụng gây ra nhiều tác dụng phụ đối với sức khỏe.
Giải đáp thắc mắc thường gặp
1. Viêm xoang do nấm có tự khỏi không?
Một số loại viêm xoang do nấm không xâm lấn có thể tự khỏi trong trường hợp hệ miễn dịch người bệnh đủ mạnh, có khả năng loại bỏ các tác nhân gây hại. Người bệnh cũng có thể được sử dụng một số loại thuốc để làm giảm triệu chứng liên quan. Song, không phải tất cả các loại viêm xoang do nấm đều có thể tự khỏi mà không cần điều trị, trong nhiều trường hợp người bệnh có thể cần được phẫu thuật. Đặc biệt nếu người bệnh mắc phải viêm xoang do nấm xâm lấn đi kèm với các biến chứng, việc điều trị sẽ trở nên phức tạp hơn, nếu không được điều trị kịp thời người bệnh có thể tử vong nhanh chóng.
2. Điều trị viêm xoang do nấm mất bao lâu?
Thời gian điều trị khác nhau giữa các dạng viêm xoang do nấm, cũng như phụ thuộc vào các phương thức điều trị. Một số dạng viêm xoang do nấm không xâm lấn có thể được loại bỏ bằng phẫu thuật, người bệnh sau đó được kết hợp điều trị nội khoa giúp sớm hồi phục. Đối với viêm xoang do nấm xâm lấn, ngoài việc phẫu thuật loại bỏ mô nhiễm bệnh, người bệnh còn phải sử dụng thuốc chống nấm kéo dài.
3. Viêm xoang do nấm có nguy cơ tái phát sau điều trị không?
Viêm xoang do nấm vẫn có nguy cơ tái phát sau điều trị, đặc biệt khi các mô nhiễm nấm không được loại bỏ hoàn toàn, cơ địa người bệnh dị ứng, hệ miễn dịch yếu, môi trường sống… Do đó việc tuân thủ các chỉ định điều trị hậu phẫu và tái khám theo lịch hẹn đóng vai trò quan trọng, hạn chế tái phát viêm xoang do nấm.
4. Phương pháp điều trị viêm xoang do nấm có gây biến chứng không?
Việc điều trị viêm xoang do nấm xâm lấn bằng biện pháp phẫu thuật có thể tiềm ẩn một số biến chứng hiếm gặp như chảy máu, rò dịch não tủy, tụ máu hốc mắt, chấn thương ống lệ mũi, tụ máu quanh hốc mắt. Các biến chứng sau phẫu thuật được ghi nhận giảm cảm giác, giảm thị lực, đau mặt, biến dạng khuôn mặt, mất khứu giác, bỏ sót mô… Để tránh những nguy cơ có thể xảy ra, người bệnh cần đến các bệnh viện có chuyên khoa tai mũi họng lớn, bác sĩ trình độ chuyên môn cao để được điều trị kịp thời, hiệu quả. (4)
5. Điều gì xảy ra nếu viêm xoang do nấm không được điều trị?
Khác với viêm xoang thông thường, viêm xoang do nấm có thể gây ảnh hưởng lớn đến sức khỏe nếu không được điều trị. Viêm xoang do nấm xâm lấn cấp tính tối cấp có thể khiến người bệnh tử vong rất nhanh. Do đó các biện pháp điều trị viêm xoang do nấm kịp thời ngay khi phát hiện có ý nghĩa sống còn đối với người bệnh.
Để đặt lịch khám viêm xoang và các bệnh lý Tai Mũi Họng tại Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Quý khách vui lòng liên hệ:
Viêm xoang do nấm có nhiều loại khác nhau, mức độ từ nhẹ đến nặng, đặc biệt là với người có hệ thống miễn dịch yếu. Viêm xoang do nấm xâm lấn có thể lây lan nhanh và dẫn đến các biến chứng khác, đôi khi đe dọa tính mạng. Do đó, việc chủ động khám sức khỏe nhằm phát hiện bệnh từ sớm có ý nghĩa rất quan trọng trong việc điều trị viêm xoang do nấm.
